ile się da

* * *

Nom. i Acc. + mp ilu l. ile; Gen. + count ilu Gen. + noncount ile; Dat. i Loc. ilu; Ins. iloma l. ilu

1. zaimek pytajny l. względny how many ( count); how much ( noncount); ile mieszkań jest na tym piętrze? how many apartments are there on this story?; ile masz pieniędzy? how much money do you have?; ile masz lat? how old are you?; ilu ludzi widziałeś? how many people did you see?; pokaż, ile przeczytałeś show me how much you have read.

2. ( w wykrzyknikach) ile śniegu! what a lot of snow!

3. ile tylko można l. ile się da as much as possible; ile wlezie pot. a lot; with a vengeance.

4. po ile ( w pytaniach o cenę) how much; po ile te pomarańcze? how much are these oranges?

5. na ile (= do jakiego stopnia) to what extent, how far; nie wiem, na ile to prawda I don't know to what extent it's true; I don't know how much of it is true; na ile mogę mu ufać? how far can I trust him?

6. tyle, ile... as much as...; as many as...; jesz dwa razy tyle, ile ja you eat twice as much as I do; mam tyle lat, co ty I'm as old as you are.

7. o tyle, o ile... l. na tyle, na ile... in so far as...; insofar as...; inasmuch as...; to the extent that...; powiem ci prawdę o tyle, o ile ją znam I'll tell you the truth insofar as I know it.

8. o tyle o ile pot. so-so; not very much.

9. ( wyraża uściślenie) nie tyle..., ile... not so much... as...; jestem nie tyle śpiący, ile zmęczony I'm not so much sleepy as tired.

10. ile razy... every time..., whenever...; ile razy do ciebie dzwonię, zawsze jesteś zajęty you are always busy when I call you.

11. ( w funkcji spójnika) o ile..., (to)... provided that..., if...; o ile chcą, (to) niech przyjdą jutro let them come tomorrow if they want to; o ile..., (o tyle)... while..., whereas...; o ile ja nie znoszę kawy, o tyle moja żona ją uwielbia while I hate coffee, my wife loves it.

- dać się się we znaki

сов. поддаться;

- czy ten pomysł ci się podoba? does the idea appeal to you?

- ten dom nie bardzo mu się podobał the house didn’t particularly appeal to him, he didn’t particularly like the house

- film podobał się wszystkim everybody liked the film

- podobają mu się nowi koledzy he likes his new friends

- chciały się podobać chłopcom they wanted to impress the boys, they wanted to be popular with the boys

- podobał jej się z wyglądu/z zachowania she liked his looks/manners, she approved of his looks/manners

- rób, jak ci się podoba do as you like a. please, do whatever you like ⇒ spodobać się

- nie podoba mi się jej zachowanie I don’t like her behaviour, I don’t think much of her behaviour

- podobało się jej, że chcieli pomagać starszym she was pleased that they wanted to help the elderly ⇒ spodobać się

■ co/gdzie/jak się komu (żywnie) podoba pot. whatever/wherever/however one likes a. prefers

- możesz zjeść, ile ci się podoba you can a. may eat as much/many as you like

- nie to ładne, co ładne, ale co się komu podoba przysł. beauty is in the eye of the beholder

podobać się (-am) gefallen;

nie podobać się missfallen; nicht gefallen;

jak ci się tu podoba? wie gefällt es dir hier?;

podoba wam się ten film? gefällt euch der Film?;

nie podoba mi się ten kolor die Farbe gefällt mir nicht;

ile ci się (żywnie) podoba fam. so viel du Lust hast, so viel du magst

- jak się należy

%1 несов. полагаться, причитаться, следовать;

- ile drzew/jajek? how many trees/eggs?

- ilu mężczyzn/nauczycieli? how many men/teachers?

- ilu was/ich było w samochodzie? how many of you/them were there in the car?

- ile razy widziałeś ten film? how many times have you seen this film?

- ile razy mam ci przypominać? how many times a. how often do I have to remind you?

- powiedz mi, ilu masz uczniów tell me how many pupils you have

- ile mleka/pieniędzy? how much milk/money?

- ile czasu wam to zajmie? how long will it take you?

- ile czasu nam jeszcze zostało? how much longer a. how much more time have we got?

- ciekawe, ile jest prawdy w tych pogłoskach I wonder how much truth there is in these rumours

- ile to kosztuje? how much is this/it?

- po a. na pot. ile są pomidory? how much are the tomatoes?; how much for the tomatoes? pot.

- ile jestem ci winien? how much do I owe you?

- ile jest siedem razy sześć? how much is seven times six?

- ile masz lat? how old are you?

- ile tu ludzi! what a crowd!

- ile tu śmieci! look at all this rubbish GB a. trash! US

- a ile przy tym było śmiechu! it was such a laugh, though!

- ile jest stąd do Krakowa? how far is it from here to Cracow?

- ile było dzisiaj rano? what was the temperature this morning?

- same lekarstwa ile kosztują! the medicines alone cost a packet! pot.

- nie wyobrażasz sobie, ile pracuję you’ve no idea how hard I work

- ile jeszcze mam czekać? how much longer do I have to wait?

- ile można rozmawiać przez telefon! how long can you spend talking over a. on the phone!

- o ile szybciej się teraz podróżuje! how much quicker travelling is nowadays!

- weź, ile chcesz take as many/much as you like

- zaproś tyle osób, ile pomieści sala invite as many people as the hall will hold

- było w niej tyle uroku, ile zwykłej bezczelności she had as much charm as she had barefaced impudence

- to jest warte tyle, ile ktoś jest za to gotów zapłacić it’s worth as much as anybody is prepared to pay for it

- liczba X jest o tyle większa od Y, o ile Y jest większe od Z X exceeds Y by as much as Y exceeds Z

- z iloma osobami rozmawiałem, tyle różnych zdań usłyszałem I heard a. got as many different opinions as the number of people I asked

- zaoferowali jej dwa razy tyle, ile w poprzedniej pracy they offered her twice as much as she earned in her previous job

- ile razy prosił ją o pomoc, zawsze odmawiała every time he asked her for help, she refused

- na ile sprawa jest poważna? how serious a matter a. problem is it?

- nie wiem, na ile prawdziwe są te pogłoski I don’t know how accurate these rumours are

- trudno powiedzieć, na ile to miało wpływ na wyrok it’s difficult to say to what extent a. how far it influenced the verdict

- interesował się tym problemem o tyle, o ile miało to związek z jego badaniami he was interested in this problem to the extent that a. only in as much as it was connected with his research

- o ile firma nie zbankrutuje as long as a. provided the firm doesn’t go bankrupt

- farba wyschnie do rana, o ile nie będzie padać the paint will be dry by the morning providing a. as long as it doesn’t rain a. unless it starts raining

- o ile to będzie możliwe if possible; (z powątpiewaniem) if it’s a. that’s (at all) possible

- o ile wiem a. o ile mi wiadomo,… as far as I know…

- o ile dobrze pamiętam,… as far as I remember,…, if I remember correctly,…

- o ile się nie mylę,… if I’m not mistaken,…

- o ile nie coś gorszego if not something worse

- tysiące, o ile nie miliony thousands, if not millions

- o ile Robert lubi westerny, o tyle Anna woli melodramaty while Robert likes westerns, Anna prefers melodramas

■ o tyle o ile pot. [interesować się, znać] to a degree; up to a point

- „lubisz fizykę?” – „o tyle o ile” ‘do you like physics?’ – ‘it’s okay a. all right’ pot.

- dać komuś coś to give sth to sb, to give sb sth

- dać napiwek to give a tip

- dać zaliczkę to leave a. put down a deposit

- na urodziny rodzice dali mi encyklopedię my parents gave me an encyclopedia for my birthday

- dała mi to zdjęcie na pamiątkę she gave me this photo as a memento

- dał nam paczkę dla ojca he gave us a parcel for Father a. our father

- prosiłam, ale nie dał mi ani grosza I asked him, but he didn’t give me a penny

- w zamian za pocztówki dał mi serię znaczków in exchange for the postcards he gave me a series of stamps

- dużo/wszystko bym dał za pewność, że sprawa zostanie załatwiona I’d give a lot/anything to be sure that things will be settled okay

- dać z siebie wszystko to do one’s utmost, to give one’s all

- daj mi rękę give me your hand

- daj (mi) gazetę/nożyczki/sól pass (me) the newspaper/scissors/salt

- daj mi chleb (całość) pass (me) the loaf, will you?

- daj mi chleba (trochę) pass me some bread, will you?

- lekarz dał mi antybiotyki pot. the doctor gave me some antibiotics

- dać komuś zastrzyk pot. to give sb an injection

- dajcie mi tu Malinowskiego pot. get Malinowski in here pot.

- daj mi ojca do telefonu pot. put your father on, will you? pot.

- dawać przykłady to give examples

- dać komuś swój adres/telefon to give sb one’s address/phone number

- dać komuś kwaterę to give sb a room

- dać komuś nocleg to give sb a room for the night

- ojciec dał mi samochód na cały dzień Dad let me have the car for the whole day

- dać komuś jeść/pić to give sb something to eat/drink

- dać komuś okazję do czegoś to give sb a chance a. opportunity to do sth

- dać komuś pracę to give sb a job

- studia dają możliwość lepszej pracy higher education gives you the chance of a better job

- to stanowisko daje pewne przywileje the post gives you a. offers certain privileges

- jej zachowanie dało powód do wielu plotek her behaviour gave rise to many rumours

- festiwal daje (artystom) okazję wybicia się the festival gives artists the chance to make a name for themselves

- biegacz nie dał szans rywalom the runner didn’t give his rivals a chance

- dałem jej czas do namysłu I gave her some time to think it over

- dane mi było współpracować z wielkimi aktorami książk. I had the opportunity of working with some outstanding actors

- nie dane mu było zaznać spokoju książk. he was never to know peace

- dać komuś awans/rozwód to give sb (a) promotion/a divorce

- dać komuś błogosławieństwo to bless sb, to give sb one’s blessing

- dać komuś dymisję to dismiss sb

- dawać lekcje/korepetycje to give (private) lessons a. tuition

- dać komuś naganę to reprimand sb

- dać komuś odpowiedź to give sb one’s a. an answer

- muszę dać odpowiedź w ciągu trzech dni I have to give my answer within three days

- dać komuś ślub to marry sb

- sędzia dał im łagodny wyrok the judge gave them a light sentence

- dać komuś imię/przezwisko to give sb a name/nickname

- dać dziecku (na) imię Edward to give a child the name (of) Edward

- dać bieliznę pościelową do pralni to take a. send the bed linen to the laundry

- dać buty do szewca to take one’s shoes to the cobbler’s a. a shoe repair shop

- dać samochód do warsztatu to take one’s car to a garage

- dać ogłoszenie do prasy to put an advert in the paper

- dać dziecko do prywatnej szkoły pot. to send a child to a private school

- nie dam dziadka do domu starców pot. I won’t put Grandad in a. send Grandad to an old people’s home

- dać zysk to yield a. bring in a profit

- leczenie nie dało efektu the treatment didn’t produce the desired effect

- dawać komuś przyjemność to give sb pleasure

- praca z dziećmi dała jej dużo satysfakcji working with children gave her a lot of satisfaction

- dać komuś wiedzę/wyobrażenie o czymś to give sb knowledge/an idea of sth

- dwa plus dwa daje cztery two plus two makes a. equals four

- to nic nie daje a. da that’s no use a. good

- dyskusja z nim nic nie da talking to him won’t do any good

- dać pokaz a. popis czegoś przen. to give a demonstration a. display of sth

- piłkarze dali pokaz nieudolności the footballers gave a display of incompetence

- nauczyciel religii dawał nam same dobre stopnie the religion teacher gave us all good marks

- za referat daję ci szóstkę I’m giving you an A for your talk in class

- za ten skok sędziowie nie dadzą jej dużo punktów the judges won’t give her many points for that jump

- jurorzy jednomyślnie dali mu pierwszą lokatę the judges unanimously awarded him first place

- krowy dają mleko cows give milk

- ogień daje dużo ciepła fire gives out a. off a lot of heat

- drzewo dawało przyjemny cień the tree gave us some pleasant shade

- tu damy stół, a tam fotel we’ll put the table here and the armchair there

- spis treści damy na początku we’ll put the table of contents at the front

- na dno garnka dajemy trochę oleju we put a little oil in the bottom of the saucepan

- sklepikarka daje mi na kredyt the shopkeeper sells me things on credit

- w tym sklepie dają telewizory na raty in this shop you can get TV sets on hire purchase

- dać dźwignię do przodu/tyłu to move a lever forwards/backwards

- daj trochę w tył move (it) back a bit

- dał krok do przodu he took a step forward

- ile dałaś za ten płaszcz? how much did you give a. pay for that coat?

- dałeś za to więcej, niż było warte you gave a. paid more for it than it was worth

- dają mu krocie za każdy obraz he gets a fortune for every painting

- dać komuś łapówkę to bribe sb, to give sb a bribe

- kto da więcej? (w licytacji) any advance on that?

- dać komuś coś zrobić to let sb do sth, to allow sb to do sth

- pies nie dał mi wejść the dog wouldn’t let me in

- rodzice nie dali mi głośno słuchać muzyki my parents didn’t allow me to listen to loud music

- nie przerywaj, daj mi powiedzieć do końca stop interrupting and let me finish what I’m saying

- dał się prowadzić jak dziecko he allowed himself to be led like a child

- a ja, idiota, dałem im się oszukać and I, like an idiot, let them trick me

- jest ambitna i nie daje sobą kierować she’s ambitious and won’t let anyone control her

- dała sobie obciąć/ufarbować włosy she had her hair cut/dyed

- dać komuś w twarz to give sb one in the face

- nie wytrzymał i dał mu w zęby he lost his patience and gave him one in the teeth

- jak to jeszcze raz ruszysz, dam ci po łapach if you touch that again, I’ll rap your knuckles

- dała mu/nie dała mu he had it off/didn’t have it off with her GB wulg.

- daje, komu popadnie she sleeps around a lot pot.

- drzwi nie dają się otworzyć the door won’t open

- tego nie da się przewidzieć that’s impossible to predict

- tego nie da się wyjaśnić it can’t be explained

- w oddali dał się słyszeć warkot samochodu the throbbing of a car’s engine could be heard in the distance

- ile się da as much/many as possible

- robić/jeść co się da to do/eat what one can

- musimy uciekać, gdzie się da we’ll have to escape wherever we can

- zadzwoń do mnie, jak się da give me a call if you can

- jak tylko się da, to przyjadę if it’s at all possible, I’ll come

- dokuczali jej jak się (tylko) da they annoyed her in every possible way

- da się zrobić it can be done

- czemu ma się nie dać? why shouldn’t it be possible?

- daj, pomogę ci here, let me help you

- daj, pozmywam/posprzątam here, I’ll wash up/clean up

■ dałbym jej 40 lat I’d say she was 40

- dać komuś lekcję a. nauczkę to teach sb a lesson

- dać nogę a. drapaka a. dyla pot. to leg it pot., to do a runner pot.

- dać nura a. nurka pot. (do wody) to dive; (ukryć się) to dive (w coś into sth)

- dać komuś przykład to set an example for sb

- dajmy na to (na przykład) (let’s) say; (przypuśćmy) suppose, supposing

- spotkajmy się, dajmy na to jutro let’s meet, say tomorrow

- dajmy na to, że dostaniesz tę pracę suppose a. let’s say you do get the job

- dać komuś szkołę to put sb through the mill pot., to give sb a hard time pot.

- ja ci/mu dam! pot. I’ll teach a. show you/him!

- jak się da, to się zrobi pot., żart. let’s see the colour of your money first

* * *

dadzą

1. (= przekazać) give; dać coś komuś give sth to sb, give sb sth; dać coś pod zastaw pawn sth; dać coś lekką ręką give sth away freely; dać coś na procent ( pieniądze) put sth in a savings account; dać coś komuś na słowo let sb have sth on trust, give sb sth on trust; dać coś komuś na kredyt handl. sell sb sth on credit; kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera give a thing, and take a thing, to wear the devil's gold ring; kto szybko daje, ten dwa razy daje he gives twice who gives quickly; (there's) no rush to pay; dużo bym dał za to I'd give a lot/anything/the world/my right arm for that; dałbym nie wiem co I'd give anything.

2. (= umożliwić) dać zgodę na coś agree to sth, give consent to sth; dać komuś ślub (o księdzu, urzędniku) marry sb; dać komuś rozwód (o urzędniku, sądzie) grant a divorce to sb; ( o małżonku) agree to divorce sb; dać do wyboru offer a choice; dać okazję do czegoś create an opportunity for sth; dać komuś wolną rękę (w czymś) give sb a free hand/blank check (to do sth).

3. (= przynosić) dać dochód bring profit; dać komuś życie bring sb to life.

4. (= zapewnić) dać komuś wykształcenie/utrzymanie educate/feed sb; dać komuś pracę employ sb.

5. (= pozwolić) let; dam sobie rękę uciąć przen. I'll bet you anything; daj, ja to zrobię let me do it; nie daj mu odejść/uciec don't let him go/get away; nie daj się prosić don't make me/us etc. get down on my/our etc. knees; nie dać innym dojść do głosu hold the stage; nie dał mi dojść do głosu I couldn't get a word in edgeways.

6. (= zlecić) dać komputer do naprawy get one's computer fixed/serviced; dać ogłoszenie place an ad.

7. przest. l. dial. (= położyć) put; daj to na półkę put it on the shelf.

8. przest. l. dial. (= nastawić) turn (over), switch; daj telewizor na jedynkę turn l. switch the TV to (channel) one; daj to głośno play it loud; daj trochę głośniej/ciszej turn l. crank it up/down a bit.

9. ( w zwrotach) dać komuś błogosławieństwo zwł. kośc. give sb a blessing, bless sb; daj Boże let's hope (to God), would to God; nie daj Boże/Bóg! God forbid!; dać komuś cynk pot. tip sb off, tip sb the wink; dać czadu pot. (= szybko jechać) floor it, step on it, put the pedal to the metal; (= głośno odtwarzać) pump up the volume, play l. hit it up; (o zespole = głośno grać) kick out the jams, cook; dać komuś do myślenia make sb (stop and) think; dać coś komuś do zrozumienia make sth clear to sb; dać komuś do zrozumienia, że... make it clear to sb (that)..., give sb to understand (that)...; dać komuś dowód miłości prove one's love to sb; dać drapaka/chodu pot. cut and run, take to one's heels; dać dupy wulg. obelż. pot. (= uprawiać seks) put out ( komuś for sb); wulg. pot. uj. (= spartaczyć robotę) screw (the job) up; daj głos! ( do psa) speak!; nie dam za to głowy I wouldn't swear to that; dać gwarancję guarantee, give/offer a guarantee; dać komuś kosza przest. pot. turn sb down, spurn sb, give sb the bounce; dać komuś krzyżyk na drogę bid sb good riddance; dajmy na to, że... pot. let's say that...; dać na tacę kośc. put (some) money on the (collection) plate; dać sobie na wstrzymanie pot. let it go; dać na zapowiedzi kośc. have one's/the banns published, publish the banns; dać komuś coś odczuć make sb feel sth; dać ognia fire; dać komuś po buzi/w twarz slap sb's face, slap sb across the face; dać komuś po nosie rap sb over the knuckles; ktoś nie dał po sobie poznać czegoś (uczuć, strachu) sb did not let sth show; dać komuś popalić/wycisk/do wiwatu pot. kick/whip sb's butt/ass, give sb a rough ride; dać słowo give one's word, make a promise; dać słowo honoru promise solemnly; dać komuś święty spokój leave sb alone; coś komuś nie daje spokoju sth gnaws/is gnawing at sb, sth eats away/is eating away at sb, sth haunts sb; dać czemuś radę manage sth; dać komuś radę take sb on; dać rozkaz give an order l. a command; dać komuś w kość pot. poop/wear sb out; dać komuś w czapę (= zabić) sl. waste sb; dać wiarę (czemuś) believe (sth); dać wyraz czemuś give expression to sth; dać z siebie wszystko do/give one's best; dać za wygraną give up; dać komuś znać let sb know; dam ci znać I'll let you know; to nic nie da that's no good.

1. tylko 3 os. sing. l. nieos. (= być realnym) tego nie da się zrobić it can't be done; ile się da as much as possible; na/o ile się da as far as possible; jak l. czym się da by any means possible/whatsoever.

2. dać się poznać jako ktoś prove o.s. to be sb; dać się ponieść (emocjom/nerwom) get carried away; dać się nabrać be taken in; dać się nabrać na coś fall for sth; dawać się komuś we znaki give sb a hard time.